|
MUXTAR SEQEFI ESAS MELUMAT!
Hicretin altimish altinci ili Muxtar ibn ebu ubeyd Seqefi imam Huseyn eleyhisselamin qatillerinden intiqam almaq uchun iraqda qiyam etdi.
Hezret Muslim (eleyhisselam) Kufeye geldikden sonra Muxtar onunla yaxindan hemkarliq edirdi. Hezret Muslim eleyhisselamin ibn Ziyad terefinden tutulub shehid olmasi ile hemzaman Muxtar da ibn Ziyadin emrile tutulub hebs edilmishdi. o, ashura hadisesinden sonra (bacisinin heyat yoldashi) abdullah ibn omerin Yezidin yanindaki vasitechiliyi ile hebsden azad edildi. O vaxt abdullah ibn Zubeyr Mekkede qiyam qaldirib ozunu muselmanlarin xelifesi e`lan etdiyi uchun Muxtar da Mekkeye teref yola dushub abdullah ibn Zubeyrle elbir oldu.
Hicretin altimish dorduncu ili Yezidin olumunden besh ay sonra Muxtar iraq camaatinin Beni-umeyye hokumetine qarshi qiyama hazir oldugunu ve onlarin abdullah ibn Zubeyrin hakimiyyetine meylsiz olduqlarini gorub Kufeye gelerek oz fealiyyetine bashladi.abdullah ibn Zubeyrin iraqdaki nakamliginin sebebi
iraq camaatinin evvel abdullah ibn Zubeyrin etrafina toplashmasini, sonra ise Muxtarin de`vetini qebul edib abdullah ibn Zubeyre qarshi e`tiraz etmesinin sebebini bilmek uchun nezere almaliyiq ki, iraq ehalisinin o dovrde iki esas telebi var idi: Biri ictimai islahat ve movliyalari (Beni-umeyye hakimiyyeti altinda zulm cheken qeyri-ereb muselmanlardan) himaye etmek, ikincisi ise Beni-Hashimin qaninin qisasini emevilerden almaq. Bu iki telebin yerine yetirileceyine umid ederek iraq camaati abdullah ibn Zubeyrin bashina toplashdi. chunki o hem emevilerin dushmeni idi, hem de zahirde ozunu zahid shexs kimi gosterib dunyaya e`tinasiz yanashirdi. emele geldikde ise, me`lum oldu ki, abdullah ibn Zubeyrin hakimiyyetinin Beni-umeyye hakimiyyeti ile hech de ele bir ferqi yoxdur. Duzdur, abdullah ibn Zubeyr iraqi emevilerin hakimiyyeti altindan chixara bildi, lakin ashura faciesinde chox boyuk cinayetler toretmish shimr ibn Zil-Covshen, shebes ibn Rebie, emr ibn Heccac kimi caniler ne tekce hele de Kufede yashayirdilar, hetta hokumetin (abdullah ibn Zubeyrin hokumetinin) en yaxin adamlarindan olmushdular. abdullah ibn Zubeyr edaletin icra olunmasi noqteyi-nezerinden de, iraqlilarin isteyini te`min etmedi. chunki movliyalar hele de Beni-umeyye hakimiyyeti dovrunde oldugu kimi mehrumiyyet icherisinde guzeran kechirirdiler. Butun qudret ve imkanlar yene de qebile bashchilarinin elinde idi. iraqlilarin bu iki telebinin te`min olunmamasi camaatin abdullah ibn Zubeyrin etrafindan dagilib Muxtari himaye etmesine sebeb oldu.
Muxtar oz de`vetinin Hezret Eli eleyhisselamin oglu Mehemmed Henefiyye ile bagliligini bildirdi. ele bu da camaatin onun hokumetine qarshi arxayinchiligina sebeb oldu. o, 'Huseyn eleyhisselamin qaninin intiqami namine ireli' shuari altinda herekata bashladi ki, bu mesele de iraqlilari oz teleblerinin te`min olunacagina umidvar edirdi. Muxtar hakimiyyet bashina gelenden sonra movliyalari himayeye goturerek onlarin ictimai huquqlarinin te`min olunmasi uchun muhum addimlar atdi. Muxtarin bu hereketi ereb qebile bashchilarinin onun eleyhine chixish etmesine sebeb oldu. onlar abdullah ibn Zubeyrin ordusundan komek alaraq Muxtarla doyushe hazirlashdilar. Muxalif destelerin bashinda imam Huseyn eleyhisselamin qatilleri dururdu. Bu mesele de qiyamchilarin (Muxtarin destesinin) temkinli olmasina ve sonadek muqavimet gosterib qelebe qazanmaq fikrinde olmalarina sebeb oldu.
Muxtar imam Huseyn eleyhisselamin qatillerini mohkem izleyerek onlari oz cezalarina chatdirdi. Bele ki, bir gun erzinde onlardan iki yuz seksen neferini qetle yetirdi ve qachib aradan chixmish bir neche cinayet bashchilarinin evlerini viraneliye chevirdi. o cumleden, Mehemmed ibn esh`esin evini sokdurub emr etdi ki, onun ev levazimati ile vaxtiken Hezret Eli eleyhisselamin fedakar dostu olub shehid olmush Hicr ibn edinin Ziyad ibn Mercane terefinden sokulmush evini te`mir etsinler.
4. Beni-umeyyenin suqutu
Tevvabin ve Muxtar qiyamlari haqqinda qisaca me`lumatlari ona gore verdik ki, bu qiyamlar imam Huseyn eleyhisselamin shehadetinden az sonra bash vermishdir. ancaq bunu da bilirik ki, imam Huseyn eleyhisselamin inqilabindan nesh`elenmish herekatlar tekce bu iki qiyamla bitmir. Sonraki illerde de neche-neche qiyamlar bash vermishdir. onlarin en boyuyu hicretin yuz otuz ikinci ilinde qelebe ile basha chatan ve Beni-umeyyenin hokumetine son qoyan abbasiler qiyami olmushdur. abbasiler qiyaminin qalib gelmesinin en bashlica sebebi Beni-umeyyenin Beni-Hashime qarshi etdiyi zulmleri ve hemchinin, bu sulalenin mezlumiyyetini ashkar etmeleri oldu. Camaatin qezebini Beni-umeyyeye qarshi artirmaq baximindan imam Huseyn eleyhisselamin shehadetini xatirlatmaq boyuk te`sir bagishlamishdi. Tarixchiler yazirlar: 'ele ki sonuncu emevi xelifesi Mervanin kesilmish bashini ilk abbasi xelifesi ebul-abbasin huzuruna getirdiler, ebul-abbas uzun-uzadi bir secde etdi. Bashini secdeden qaldirdiqdan sonra Mervanin kesilmish bashina xitab ederek dedi: 'shukr olsun allaha ki, menim qisasimi senden ve qebilenden aldi. shukr olsun allaha ki, mene senin uzerinde qelebe qazandirdi.' Sonra elave edib dedi: 'indi menim uchun ne vaxt oleceyim muhum deyil, chunki Huseyn eleyhisselamin intiqami namine Beni-umeyyeden iki min neferi oldurdum.'
Beni-umeyye numayendelerinin sag qalanlarinin olumcul cesedlerini ebul-abbasin huzurunda bir-birinin uzerine yigdiqdan sonra o emr etdi ki, cesedlerin ustunde sufre salib yemek hazirlasinlar. ozu ise cesedlerin ustunde oturub yemek yemeye bashladi. Cesedlerin bir nechesi hele de onun altinda o teref-bu terefe chirpinirdi. Yemeyi yeyib qurtardiqdan sonra dedi: 'Hech omrumde bu cur ishtaha ile yemek yememishdim.' Sonra elave edib dedi: 'Bunlarin ayaqlarindan tutub surukleyerek yollara atin. Qoy camaat bunlari olenden sonra da le`netlesin. chox chekmedi camaat gordu ki, itler eyinlerinde bahali ve zerli tikislerle tikilmish paltarlar olan cenazeleri yerle surukleyirler.'
|
